Londra merkezli haber ajansı Reuters, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamaması nedeniyle Avrupa Kurulu’ndan çıkarılabileceğini sav etti.
Ajans, kısa müddet evvel ismi Marmara Cezaevi olarak değiştirilen Silivri’deki cezaevinde 5 yıldır tutuklu bulunan işadamı Osman Kavala’nın özgür bırakılması tarafındaki 2019 tarihli mahkeme kararını uygulamayan Türkiye’nin, Avrupa Kurulu’ndan çıkarılmasının gündemde olması nedeniyle hak savunucularının telaşlı olduğunu bildirdi.
Reuters haber ajansının haberine nazaran uzmanlar, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin Ankara’ya karşı başlattığı ihlal prosedürünün şu ana kadar diyaloğu vurguladığını, lakin sonunda Türkiye’nin ihraç edilebileceğini yahut üyeliğinin askıya alınabileceğini söylüyor.
Olası önlemlerle ilgili Reuters’ın bir sorusuna Avrupa Kurulu sözcüsü, atılacak adımlara ve bunların zamanlamasına Komite’nin karar vereceğini söyledi.
AİHM bilgileri, 1959 ile 2021 yılları ortasında Türkiye hakkında 3 bin 820 karar verdiğini ve bunların 3 bin 385’inin en az bir hak ihlali içerdiğini gösteriyor. Türkiye, 46 üye ülke ortasında en büyük nüfusa sahip ülke ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni birçoğundan evvel imzalamıştı.
İHLAL PROSEDÜRÜ BAŞLATILMIŞTI
Bakanlar Komitesi, ikinci sefer bir üye devlet aleyhine ihlal prosedürü başlattı. Avrupa Kurulu daha evvel “ihlal prosedürünü” sırf Azerbaycan hükümetine karşı işletmişti.
Prosedürün sonuçları ana sınırlarıyla belirtilmemekle birlikte, uzmanlar Türkiye’nin çıkarılmaması gerektiğini, çünkü bunun 85 milyon vatandaşı, binlerce bireye tazminat sağlayan bir düzenekten yoksun bırakacağını söylüyor.
İnsan hakları savunucusu ve KAMER Vakfı’nın kurucusu Nebahat Akkoç, “Umarım Avrupa Kurulu son darbeyi vurmaz. Umarım (Türk) yetkililer AİHM kararlarını uygular ve Batı dünyasından büsbütün kopmayız” dedi.
Ankara’nın AİHM kararlarını uygulamayı reddetmesinin kendisini “kötümser” yaptığını söyleyen Akkoç, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) bağlı olmaması halinde Türkiye’de hukukun üstünlüğünün ortadan kalkacağı ihtarında bulundu.
Akkoç, 1990’lı yıllarda AİHM’e müracaatta bulunmuş, bu müracaatlar ortasında 1994 yılında Diyarbakır’da 10 gün gözaltında tutulduğu sırada azap gördüğü argümanları ve eşi Zübeyir Akkoç’un 1993 yılında, konuttan okula giderken silahlı hücuma uğrayarak öldürülmesi yer almıştı.
521 AİHM KARARI UYGULANMIYOR
Mahkeme 2000 yılında Türk devletinin, Zübeyir Akkoç’un hayatını korumakta başarısız olduğuna ve Nebahat Akkoç’un gözaltında elektrik şoku ve başına aldığı darbeler dahil gördüğü muamelenin azap olduğuna karar vermişti.
Reuters’ın konuştuğu Avrupa Konseyi’nin sözcüsü, Türkiye’nin 8 Kasım itibariyle 136’sı emsal dava olmak üzere, ekseriyetle yeni yapısal yahut sistemik sıkıntılarla ilgili 521 AİHM kararını şimdi tam olarak uygulamadığını söyledi.
Türk diplomatik kaynaklar ise Ankara’nın son 10 yılda yaklaşık 2 bin 800 AİHM kararını uyguladığını ve bugüne kadar toplam sayının 4 bine yaklaştığını bildiriyor.
Kavala davası Türkiye’nin Batılı müttefiklerinden yargının siyasallaştığı istikametinde tenkitler almasına neden oldu. Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi ayrıyeten eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın hür bırakılması için tekraren davette bulundu.
Eski bir AİHM yargıcı ve İstanbul Kadir Has Üniversitesi’nde hukuk profesörü olan Ayşe Işıl Ergüvenç, ihlal prosedürünün Kavala’nın tutukluluğunun işadamını susturmayı amaçladığı tarafındaki karar nedeniyle açıldığını söyledi.
TEMYİZ BAŞVURUSU HALA BEKLEMEDE
Komite iki ay evvel, yetkililerin Kavala’nın hür bırakılmaması halinde atılacak öteki adımları tartışmaları gerektiğini belirtmişti.
Ergüvenç, bunun Komite’nin diyaloğu tercih ettiğini gösterdiğini söyledi; Bakanlar Komitesi’nin çok daha radikal bir karar alabilecekken bunu yapmadığına dikkat çekti.
Avrupa Kurulu sözcüsü, üst seviye kurul temsilcilerinin, üye devletlerin AİHM kararlarını uygulama konusundaki “bağlayıcı yükümlülüğünün” altını tekraren altını çizdiklerini kaydetti.
Türk Dışişleri Bakanlığı Reuters’ın haberi için şimdi bir yorum yapmadı. Ankara geçen hafta Komite’ye, Kavala’nın temyiz müracaatının ve Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı müracaatın hala beklemede olduğunu söylemişti.
Reuters’a konuşan bir Türk diplomatik kaynak, Avrupa Konseyi’nin kurumsal yapısına Ankara’nın sıkı sıkıya bağlı kalmaya devam ettiğini söyledi ve Komite’nin tüm diyalog yollarını tüketmeden telaşlı davrandığını savundu.