Helenistik devirden beri bereketli iklimi, doğal ve ağır ağaç yapısıyla bilinen, Helen lisanında “çanak, çömlek, testi, küp” manasına gelen “Kalpe”, şimdiki ismiyle Kerpe, her periyotta öne çıkan ticari bir merkez oldu.
Ege ve Akdeniz’de bulunan Helenistik devir krallıklarının odun sağladığı, Roma, Bizans periyotlarında de etkin ticari hayatına devam eden liman, Osmanlı periyodunda hem Karadeniz’in Anadolu’ya açılan kapısı oldu hem de İstanbul’un muhtaçlıklarının karşılandığı bir dağıtım ve üretim alanı haline geldi.
Koyun kuzeydoğu ucunda bir kısmı karada olan Antik Kalpe Limanı’na ilişkin mendirek kalıntılarının büyük çoğunluğunun su altında bulunması nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığınca bölgede 2020’de su altı hafriyat çalışmaları başlatıldı.
Karadeniz kıyılarında yapılan birinci bilimsel su altı hafriyatı olma özelliği taşıyan çalışma, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü onayıyla Kocaeli Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kocaeli Müze Müdürlüğünce yürütüldü.
Yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alana dağılmış kalıntılara ulaşmak için dalış yapan gruplar, karadan 80 metre uzakta, 4 metre derinlikte geçmişin izlerine rastladı. Antik limana ilişkin 2 mendirek modülü bulan gruplar, en çok amfora (iki kulplu, antik periyoda has çömlek) kalıntılarıyla karşılaştı.
Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesine yayılan seramiklerin Kerpe Limanı’nda bulunması kentteki ticari hareketliliğin ispatı olarak gösterildi.
Fiziki özellikleri, hangi periyoda ilişkin olduklarının saptanmasına imkan sağlayan amforaların en erken tarihlisinin MÖ 4. yüzyıl, en geç tarihlisinin ise MS 12. yüzyıla ilişkin olduğu belirlendi. Eserler ortasında en çok “geç Roma” yapıtlarına rastlandı.
Su altı hafriyat çalışmalarında, kale kalıntıları, limanın gündelik hayatına dair seramikler ve 4 bölgede batıklar da bulundu.
KOYA DEMİR ATILAMAYACAK
Kocaeli Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Konseyi, bölgedeki ağır kültür varlığını göz önüne alarak, Kerpe Koyu’nu “1. derece arkeolojik sit alanı” ilan etti.
Karar doğrultusunda, alanda inşaat çalışması yapılamayacak, gemi, tekne üzere deniz taşıtları çapa, demir ve ağ atamayacak.
