Bölgede 180 metre derinlikte, yaklaşık 20 metre yükseklik ve 30 metre genişliğindeki mağarada alt ve üst olmak üzere iki kısımda ömür izlerine rastlandı.
Bilecik Pir Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Sarı’nın bilimsel danışmanlığında devam eden çalışma, bölge arkeolojisine ışık tutuyor.
Kazıda, diyoritten (kaya çeşidi) yapılmış yassı balta, vurgu, öğütme ve el taşları, dilgiler (taş yonga), kazıyıcı, ok ve mızrak ucu, aşı boyaları, ağırşaklar, delikli keramikler (çanak çömlek), tığ, delici, mablak (karıştırma aparatı) üzere çeşitli kemik aletler, malakitten bir külçe ve boncuk gün ışığına çıkarıldı.
AA’dan Muhsin Arslan’ın haberine nazaran; mağarada gerçekleştirilen taş ve ahşap personelliği, madencilik, dokumacılık üzere zanaat kollarıyla ilgili değerli bilgilere ulaşıldı.
Mermer kap kesimleri, Ege dünyası ile ilişkilendirilen mimari kalıntılar, mevcut ana kaya ve kalker bloklarına uygun biçimde eklenmiş taş sıraları ve kil topakları ile oluşturulan ömür ünitelerine, silolara, ocak yerlerine rastlanan mağarada son olarak Epipaleolitik Devir’e, milattan evvel 14500’lere tarihlenen adak çukuru tespit edildi.
– Avcılık ve toplayıcılıkla hayatlarını idame ettirmişler
Bilecik Müze Müdürü Harun Küçükaydın, AA muhabirine, radyokarbon tahlillerinde mağarada bilinen en erken insan izlerinin 16 bin 500 yıl öncesine dayandığını, milattan evvel 7000 ila 5000’li yıllara ilişkin çok sayıda buluntulara rastlandığını söyledi.
Kazıda kıymetli bulgulara ulaştıklarını belirten Küçükaydın şöyle devam etti:
“Bunlardan biri, ana mağara odasına geçişte açığa çıkarılan adak çukuru. Bu adak çukuru içinde kısmen işlenmiş bir dikit açığa çıkarılmıştır. Kelam konusu dikiti, Yakın Doğu Neolitik kültürleri ile ilişkilendirilebiliriz. Adak çukurunda bulunan taştan stilize olarak şekillendirilmiş oturan insan heykelciği ise Avrupa Üst Paleolitik mağara sanatından bilinen Venüs heykelcikleri ile Anadolu Neolitik kültürlerinden bilinen ‘ana tanrıça’ heykelcikleri ortasında bir bağ oluşturmaktadır.”
Küçükaydın, mağaranın yer aldığı Gedikkaya mevkisinde yaklaşık 500 hektar zirvelik alanda insanoğlunun avcılık ve toplayıcılıkla hayatını idame ettirdiği bilgisini verdi.
Kazı çalışmalarında, kültürel bir birikimi kanıtlayan arkeolojik ve etnolojik kalıntıların açık halde görüldüğünü vurgulayan Küçükaydın, “Başta Gedikkaya Mağarası’nda olmak üzere İnkaya Doruğu’nda hafriyat ve etraf düzenlemesi çalışmalarının, alanın UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alması ismine çok değerli sonuçlar doğuracağına hiç kuşku yoktur. Bu bağlamda öncelikle mağaranın turizme açılması gerekmektedir.” dedi.
Küçükaydın, mağarada ışıklandırma, yürüme yolları üzere çalışmaların akabinde bu bölgeden başlayıp İnhisar’a kadar seyahat rotası oluşturulabileceğini lisana getirdi.
Yarım ay biçiminde taş sıralarıyla çevrelenmiş adak çukurunun içi sonradan doldurulmuş
Kazının bilimsel danışmanı Doç. Dr. Deniz Sarı ise mağarada, Buzul Çağları sonuna denk gelen birinci yerleşimin milattan evvel 14500 ila 13500 yıllarında olduğunu, bunun çok hudutlu ölçüde açığa çıkarılabildiğini bildirdi.
Gedikkaya Mağarası’ndaki çalışmalarda elde edilen buluntuların en erken olanının 16 bin 500 yıl öncesinden kaldığını belirlediklerini anlatan Sarı şunları kaydetti:
“Çok az bilgi sahibi olduğumuz bu periyot, Avrupa Üst Paleolitik kültürlerinin Balkanlar, Kafkasya ve Akdeniz’e yayıldığı bir süreçtir. Daha geniş alanda yapılacak hafriyat çalışmaları Gedikkaya’nın bu yayılım içindeki yeri ve Buzul Çağları sonundaki insan hareketliliğinin öncesi hakkında daha fazla somut bilgi sunacaktır. Bununla birlikte 2022 yılında kelam konusu süreçle bağlı olarak mağarada bir adak çukuru ortaya çıkardık. Etrafı yarım ay biçiminde taş sıralarıyla çevrelenmiş çukurun içinde doğal oluşum bir dikit açığa çıkardık. Dikit kısmen işlenerek bir stel görünümü verilmiştir. Çukur olasılıkla sonradan kapatılmıştır. Çukurun içindeki buluntular son derece değerlidir ve tarih öncesi arkeolojisi açısından çok yeni ve sıra dışı datalar içermektedir. Bunlardan biri, taştan bir heykelciktir. Oturur vaziyette stilize edilmiş heykelcik, bacakları iki yana açılmış olarak betimlenmiştir. Yakın Doğu Neolitik kültürleri için karakteristik olan bir ana tanrıça heykelciklerinin taştan ve stilize bir örneğidir. Bu bağlamda mağaradaki çalışmalar Anadolu tarih öncesi arkeolojisi bağlamında literatüre yeni katkılar sağlayacaktır.”
