Sayıştay’ın Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2021 yılındaki faaliyetleriyle ilgili hazırladığı kontrol raporunda, Sıfır Atık Projesi için denetim sistemi kurulmadığı bulgusuna yer verilerek, “Mevzuat kararları doğrultusunda sıfır atık idare sistemi kurma zaruriliği olan yerlerin tespit edilerek uygulama takvimi doğrultusunda sisteme geçişlerin tamamlanarak belgelendirilmesi ve sistemi kurmayanlara idari para cezası uygulanması gerekmektedir” denildi.
‘SÜRE TAKİBİ İÇİN DENETİM DÜZENEĞİ KURULMADI’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen ‘Sıfır Atık Projesi’nde ilgili mevzuat gereği zarurî olan denetim sisteminin kurulmadığı ortaya çıktı.
Sayıştay’ın Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2021 yılındaki faaliyetleriyle ilgili hazırladığı kontrol raporunda, “Bakanlık tarafından sıfır atık idare sistemine geçiş için mevzuatta belirlenen mühletlerin takibi için denetim düzeneği kurulmadığı ve sistemi kurma zaruriliği bulunan yerlere yaptırım uygulanmadığı görülmüştür” tabirlerine yer verildi.
İSRAFIN ÖNLENMESİ, ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HEDEFLENİYOR
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesinde 2017 yılından bu yana yürütülen Sıfır Atık Projesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himaye ettiği projelerden biri. Çeşitli sivil toplum kuruluşlarının da takviye verdiği projeyle israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, oluşan atığın ölçüsünün azaltılması, aktif toplama sisteminin kurulması ve atıkların geri dönüştürülmesini kapsayan atık tedbire yaklaşımının yaygınlaştırılması hedefleniyor.
SAYIŞTAY RAPORUNDA ETRAF KANUNUNA ATIFTA BULUNULDU
Ancak öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarında uygulanmaya başlanan projede ilgili mevzuata terslik oluşturan bulgulara rastlandı. Sayıştay’ın Eylül 2022 tarihli kontrol raporunda 2872 sayılı Etraf Kanunu’na atıfta bulunularak şöyle denildi:
“Anılan Kanun’un idari nitelikteki cezaların düzenlendiği 20’nci unsurunun (z) bendinde ise sıfır atık idare sistemini kurmayanlara ve/veya kurduğunu belgeleyemeyenlere 27.240 TL idari para cezası verileceği tabir edilmiştir. Bu çerçevede Sıfır Atık Yönetmeliği 12.07.2019 tarih ve 30829 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Anılan Yönetmeliğin 2’nci hususunda mahalli yönetimler ve EK-1 listede tarifli başka yerler ile gönüllülük temeline nazaran başvuranlar düzenlemenin kapsamında tutulmuştur.
‘AYKIRILIK TESPİT EDİLMESİ HALİNDE İDARİ YAPTIRIM UYGULANMALI’
EK-1 listede mahalli yönetimler ile bina ve yerleşkeler için makul kıstaslara nazaran kümeler belirlenmiş ve sisteme geçiş için son tarihler belirtilmiştir. Yönetmeliğin 6 ila 11’inci hususları ortasında Bakanlığın, vilayet müdürlüklerinin, mülki yönetim amirlerinin, mahalli yönetimlerin, sıfır atık idare sistemi kuran bina ve yerleşkeler ile organize sanayi bölgeleri ve havalimanlarının yükümlülükleri düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere nazaran sıfır atık idare sistemine geçenlerin ve geçme zaruriliği olan yerlerin faaliyetlerini izlemek, denetlemek, terslik tespit edilmesi halinde idari yaptırım uygulamak ve Bakanlığa bilgi vermek vilayet müdürlüklerinin vazifesi olarak belirlenmiştir.”
BELİRLİ MÜDDETTE SIFIR ATIK EVRAKI ALMAYAN YERLERE PARA CEZASI
İlgili Yönetmeliğin 12’nci unsurunda, mahalli yönetimler ile EK-1 listede tarifli öteki yerlerin uygulama takvimi doğrultusunda sıfır atık idare sistemine geçmelerinin mecburî olduğu bilgisine yer verilen Sayıştay’ın kontrol raporunda, özetle şöyle denildi:
“Yönetmelik kapsamında mecburî tutulan yerlerin vilayet müdürlükleri kontrolünde sıfır atık sistemini belirlenen takvim doğrultusunda kurması ve sıfır atık evrakı alması aksi takdirde idari para cezası ödemeleri gerekmektedir.
‘TAKİP YAPILMIYOR, İDARİ PARA CEZASI DÜZENEĞİ ÇALIMIYOR’
İl Müdürlüklerinde yapılan incelemede, sıfır atık bilgi sistemi aracılığıyla müracaatların toplandığı, müracaat kapsamında beyan edilen bilgilerin kriterlere uygunluğunun kontrolünün işçi yetersizliği sebebiyle yapılamadığı, sıfır atık bilgi sisteminin sıfır atık sistemine geçme mecburiliği olan yerlere ait kâfi bir bilgi sunmadığı ve bu nedenle de uygulama takviminin takibinin yapılmadığı münasebetiyle idari para cezası sisteminin çalışmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, mevzuat kararları doğrultusunda sıfır atık idare sistemi kurma mecburiliği olan yerlerin tespit edilerek uygulama takvimi doğrultusunda sisteme geçişlerin tamamlanarak belgelendirilmesi ve sistemi kurmayanlara idari para cezası uygulanması gerekmektedir.”
EMİNE ERDOĞAN: ‘KÜRESEL HAREKETE DÖNÜŞTÜRMEK ARZUSUNDAYIZ’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, 19 Eylül 2022 tarihinde New York Türkevi’nde düzenlenen ‘Dünya Ortak Konutumuz: İklim Kriziyle Gayrette Sıfır Atığın Önemi’ etkinliğinde yaptığı konuşmada, projeyle ilgili özetle şunları lisana getirmişti:
“Sıfır Atık başarımız, milletlerarası toplumda, büyük ilgi görüyor. Bugüne kadar, Sıfır Atık konusundaki deneyimlerimizi paylaşmamız noktasında, memleketler arası birçok talep aldık. Bu tecrübelerimizi, isteyen her ülkeyle paylaşmaya hazırız ve Sıfır Atığı, global bir harekete dönüştürmek dileğindeyiz. Sizleri de bu harekete takviye vermeye ve ‘Ortak Meskenimiz Dünya için Sıfır Atık Düzgün Niyet Beyanını’, imzalamaya davet ediyorum.”
Yusuf Yavuz