İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde terörle iltisaklı şahısların istihdam edildiğini açıklaması üzerine görevlendirilen bir teftiş heyeti yaptığı incelemenin sonuçlarını yargı ile paylaştı.
Savcılık buradaki kanıtları kâfi görürse bir iddianame hazırlayarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi yöneticileri hakkında bir yargılama süreci başlatabilir. Natürel burada bir öbür kural da hazırlanan iddianamenin ilgili mahkeme tarafından kabul edilmesidir.
İDARİ SORUŞTURMA AN MESELESİ
Teftiş heyetinin bilgi, bulgu ve dokümanları savcılık ile paylaşması; Yönetim Hukuku yeterince, hazırlanan ön inceleme raporunun ayrıyeten bir idari soruşturmaya mevzu olacağının da açık bir göstergesidir. Yani, İBB yöneticileri hakkında bağlı bulundukları üst makam olan İçişleri Bakanlığı’nca bir idari soruşturma başlatılması artık an sıkıntısıdır.
Konunun siyasi boyutu olduğundan ötürü, tarafların tezlerini kamuoyu ile direkt paylaşarak kendini tabir etme uğraşı içinde olması birbiri ile çelişen bir sürü bilginin ortada dolaşmasına neden olmaktadır.
İşte tam da bu kademede, kamuoyunun sağlıklı karar verebilmesi ismine; siyasi tesir ve sonuçları ile komplo teorilerini bir tarafa bırakarak mevzuyu teknik boyutuyla ele almak gerekiyor.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI NEDİR
İlk sefer memuriyete atanacaklar ile kamu hizmetinde kıymetli vazifelerde çalışacaklar için yapılması öngörülen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması uygulaması hakkındaki mevzuatın kimi kısımları, işleyişteki birtakım aksaklıklar nedeniyle Anayasa Mahkemesi tarafından 2019 yılında yürürlükten kaldırılmıştı.
Bunun üzerine 2021 yılının Nisan ayında yeni bir kanun düzenlenerek, TBMM’de kabul edildi ve bu bahisteki yasal mevzuat sübjektiflikten arındırılarak, kusurlu tarafları giderilmiş oldu.
Buna nazaran kamu hizmetine birinci sefer atanacakların kanunun yayınlandığı tarihten itibaren güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulması bir mecburilik haline geldi.
EMNİYET BİLE ARTIK AKRABANIN CÜRMÜNE BAKMIYOR
Bunun üzerine “uygulamada yeknesaklığın sağlanması amacıyla” 2022 yılının Mart ayında Emniyet Hizmetleri Sınıfı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde değişikliğe gidildi. Bu değişiklikle Emniyet Hizmetlerine atanacak şahısların birinci derece akrabaları dahi sorgulama kapsamı dışında bırakıldı.
Böylelikle, polis olacakların eş, çocuk ve anne-babasının sabıka, iltisak ve irtibatlarının soruşturulması sürecine son verildi. Yani şayet polis adayının kendisi ile ilgili rastgele bir bulgu yoksa polisliğe atanmasında rastgele bir sakınca bulunmuyor.
Ardından, Cumhurbaşkanlığı tarafından 2022 Haziran ayında çıkarılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği de tıpkı kriterlere sadık kalarak, yalnızca memur adayının kendisinin soruşturulması unsurunu benimsemiş oldu.
Yani kişinin bırakın ikinci derece akrabası olan kardeşinin yahut üçüncü derece akrabası olan kuzeninin hata işlemiş biri olmasını, birinci derece yakını olan ebeveynleri, eşi yahut çocuklarının işlediği cürümler dahi memur olmasına artık mani değildir!
ESKİ MAHKUMLAR İÇİN KONTENJAN BİLE VAR
Tüm bunların ötesinde herkesin Anayasa’dan doğan hakları vardır. Bir kişi hata işlemiş olsa dahi, cezasını kanuna uygun olarak çekmiş ve tahliye olmuşsa artık öteki beşerler ile tıpkı haklara sahiptir. Hatta kanun koyucu bu mevzuda rastgele bir negatif ayrımcılığa müsaade edilmemesi hedefiyle işyerlerine yüzde 2 oranında eski hükümlü çalıştırma zaruriliği getirmiştir.
Hatta Sıhhat Bakanlığı bu mevzuat yeterince 1468 eski hükümlüyü istihdam edeceğini daha birkaç gün evvel açıkladı.
İBB’DE ARANAN ŞAHISLAR Mİ ÇALIŞTIRILDI?
Mevzuatın genel yaklaşımından da anlaşılacağı üzere, bir Anayasal hak olan “çalışma hürriyeti” Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması mevzuatı ve başka mevzuatlar ile muhafaza altına alınmıştır.
O halde İstanbul Büyükşehir Belediyesi özelinde yaşanan olaydan çıkan sonuç, burada ilgili mevzuat kararlarına uygun olarak haklarında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmadan kimi “aranan” şahısların kamu misyonuna başlatılmış olması ihtimali midir?
Oysaki İçişleri Bakanı ve İBB Lideri ortasındaki polemik “akrabaları irtibatlı ve iltisaklı” olanlar üzerinden yürütülmektedir ki yeni mevzuatta bunların hiçbirinin yeri yoktur.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kanun uygulanmadan kamu hizmetine işçi alımı yapıldıysa doğal olarak bunun bir soruşturma süreci olacaktır. Lakin 2019 – 2021 tarihleri ortasında kamu vazifesine başlayanlar yalnızca İBB’de değil, Anayasa Mahkemesi kararı yeterince muhtemelen emsal hiçbir yerde sorgulanmamış olmalıdır?
Yeni mevzuat da bu mevzuda bir düzenleme yapmadığına nazaran, bu iki yılda kamu vazifesine atananların durumu yalnızca İBB’nin değil emsal birçok kuruluşun da sorunu halindedir.
Bir de şöyle öteki bir durum var: Aranan bireylerin toplumda serbestçe dolaşabilmeleri, SGK kaydı açtırılarak işe girebilmeleri yalnızca ilgili kurumun değil, onları bulup yakalamakla vazifeli olan kolluğun da meselesidir.
ÖZEL BÖLÜM DE KAPSAM DÂHİLİNDE Mİ?
Özel bölüm kuruluşları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması mevzuatının kapsamında olmamakla birlikte, 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanununun altıncı hususu her türlü işyerine, çalışanların ve işten ayrılanların kimliğini üç gün içinde mahalli kolluk ünitesine bildirme zaruriliği getirmiştir.
Feramuz Erdin