Evlat sahibi olmak, anne olmak, baba olmak şayet ‘olunabiliyorsa’, bu değerli durumun ‘hakkı verilebiliyorsa’ elbette çok bedelli ve değerlidir. Hayaller kurmak, cinsiyeti ile ilgili beklenti içine girmek, hazırlık yapmak üzere durumlar daima değerli süreçlerdir. Pekala ya başka ayrıntılar? Dünyaya gelecek bebeğin hoş bir ömrünün, bir gelecek planlamasının olması, hastalık durumunda alınacak tedbirler, rastgele bir mani durumu üzere değerli başka ayrıntılar?
Elbette o heyecan diğerdir beklerken ve negatif bir kanıya yer vermez. Y.L.’de tekraren anne olmak için gayret veren, farklı tedavi metotları deneyen hatta bu mevzuyu bir nevi kendisine misyon edinen bir anne. Sesini yerlere göklere duyurmak için elinden geleni yapan bir anne ve nihayet çığlığı duyuluyor ve bir evladı oluyor. Şimdi bir yaşına gelmeden yüksek ateş sebebiyle rahatsızlanıp kalıcı bir hasar ile büyütüyor bebeğini… Çabanın öbür birinci şahidi ve en büyük takviyesi vermesi gereken kişi -eşi- bir mühlet sonra terk ediyor Y.L.’yi.
“İNSAN KENDİ EVLADINDAN KAÇAR MI”
Eşi terk ediyor onu ve evladını, lakin o bir dakika ayrılmıyor evladının peşinden. “Evlat şikâyet edilir miydi? Hem kime edecektim Allah’a mı kullarına mı? Birden fazla vakit düşündüm; imtihanım mıydı benim? Anamı babamı karşıma alıp kaçtığım adam en sıkıntı vaktimde bırakıp kaçtı. Benden değil evladından, canından… İnsan evladından kaçar mı?” kurduğu cümlelerin boşlukları bile çok şey anlatıyordu anlayana…
Fedakâr anne ailesinin dayanağı ile evladına bakmaya, onu en güzel halde yetiştirmeye çalışıyor lakin evladına âlâ gelmesi için en yeterli halde kullanmaya çalıştığı vakit ona düzgün gelmiyor. Engellilik durumu engelli bireyin psikolojisini tesirler lakin bu süreci evladına kolaylaştırmak isteyen ebeveynlerin psikolojisini daha fazla yıpratır. Çocuğunuzun aktiflikleri ve fiziki durumlarının olağan çocuklar üzere olamayacağını bilmek, bu durumu düzeltmek için ağır uğraş göstermek, en değerlisi de bu durumu kabul edememek, uzun mühlet inkâr etmek bireyde önemli travmatik süreçler yaşanmasına sebep olur.
HATALI ADIMLAR
Y.L.’nin uğraşları ve buna karşın değiştiremediği süreçler derin yaralar açmıştır psikolojisinde. Kalbinde ve beyninde biriktirdikleri, yorgunlukları, çaresizlikleri, ümitsizlikleri onu ömürden zevk almamaya itmiştir. Depresyon teşhisi ile başlatılan tedavi sürecinde aldığı ilaç bir müddet sonra etkisini yitirince alkol ile birlikte yansımaya giren ilaçları alkol ile almaya başlar. Dirençli durabilmek, keyifli olabilmek ve keyifli edebilmek ismine attığı yanılgılı adımlar onu uçuruma sürüklemeden bir ortaya getirildik.
Ne olursa olsun, nasıl bir psikoloji içinde olursa olsun evladını yanından ayırmayan Y.L. ile çocuğunu görebileceği bir ortamda bir ortaya geldik. İçine attıklarıydı onu ezen, yok eden. Uğruna vazgeçtiği değil, uğruna vazgeçtikleri vardı yanında onlara tutunuyordu bu hayatta. Anlatmak istese de sıkıntı olacaktı onun için biliyorum ancak bir tertibe sokmalıydık süreci. Yaşadığı depresyon süreci için verilen ilacın tekrar gözden geçirilmesi ismine psikiyatri tabibi ile randevulaşıldı. Lakin ilaç tek başına kâfi değildir hiçbir vakit.
SÖZLE İFADE EDİLEMEYENLER
Beyindeki kimyasal dengesizlikler nedeniyle oluşan ruhsal rahatsızlıkların makul ilaçlarla uygunlaştırılması teorisi sebebiyle pek çok yerde terapinin yerini ilaçların almasına, hastaların sorunlarının altta yatan nedenleri ile ele almadan bastırılmasını sağlamıştır. Y.L.’nin kelamla söz edemediğini düşündüğüm içinde biriktirdikleri ile kendisine her hafta bir mektup yazmasını ve hatta bu mektupları yeniden kendisine postalamasını istedim. Mektupların birlikteyken açarak okunmasının bu sürecin daha rahat geçmesini sağlayacağını düşündük ve uzun bir sürecin yaşanacağının farkında olarak hem psikiyatrik hem de terapi metotlarını kullandığı bir program dahilinde yol aldık.
Her çocuk doğduğunda bakıma muhtaçtır ve muhtaçlıkları ebeveynleri tarafından karşılanmaktadır lakin çocuk yetersizlikle doğmuş ya da sonradan fonksiyonel bir kısıtlılığa sahip olmuşsa bu durum bakım veren ebeveynler için farklı bir mana taşıyacaktır.
Engelli çocuğun ebeveyni olmak, ekonomik, ruhsal, toplumsal problemler, ömür halinde değişiklik üzere kimi zorlukları da beraberinde getirmektedir. Ebeveynler düşledikleri olağanüstü çocuğun eksiklikleri olduğunu görünce şok, inkâr, öfke, suçluluk, acı çekme, depresyon, utanma ve kabullenememe hisleri yaşamaktadırlar.
Engelli çocuğu olan ebeveynlerin problemlerle daha düzgün baş edebilmelerini sağlamak için ailelerin güçlendirilmesi gerekmektedir. Ailelerin güçlendirilmesi için ebeveynlerin çocuklarının durumundan etkilenme ve bakım yükünü algılama seviyelerinin bilinmesi yol gösterici olacaktır. Engelli çocukları olan ailelerin olumlu ayrımcılığa dahil edilmesi, mevzuatta çocuk ve aileler ile ilgili bir ekip iyileştirmelere gidilmesi, mahallî idarelerin ebeveynleri rahatlatan ve yardımcı olan programlar ve projeler geliştirmeleri (gündüz bakım meskenleri, aile terapileri, fiyatsız uygunlaştırma aktiflikleri vs ) yarar sağlayacaktır.
Dr. Burcu Bostancıoğlu